Het bedrijfsmodel van Google is gebaseerd op illegale, exploiterende praktijken die de rechten van consumenten schenden. Google doet er alles aan om zoveel mogelijk van de illegaal verkregen persoonlijke gegevens van zijn gebruikers te verzamelen ten behoeve van advertentieactiviteiten, die in 2023 ongeveer USD 238 miljard aan inkomsten genereerden. De enorme winsten van Google gaan ten koste van de privacy van de consument. De praktijken van Google komen neer op illegale surveillance en illegale commerciële exploitatie van persoonsgegevens. De impact hiervan op het persoonlijke leven van elke gebruiker, nu en in de toekomst, is onbekend. De Stichting Bescherming Privacybelangen vindt Google’s veronachtzaming van de privacyrechten van zijn gebruikers onacceptabel en heeft daarom juridische stappen tegen Google ondernomen. De Actie wordt ondersteund door de Consumentenbond.
Google is het meest dominante databedrijf op aarde en bijna onmogelijk om te vermijden. Google biedt nuttige en praktische producten en diensten aan het publiek, zoals Google Search, Google Chrome, Gmail, Google Maps, YouTube en smartphones met een Android besturingssysteem. Hoewel deze producten een essentieel onderdeel van ons dagelijks leven zijn geworden, rechtvaardigt het geen illegale surveillance.
Het volgen van consumenten door Google vindt plaats op een ongekende schaal: van alle consumenten die de producten en diensten gebruiken, worden persoonsgegevens verzameld. Daarbij gaat het onder andere om gegevens over locatie en online activiteiten, die Google doorlopend verzamelt, ongeacht hun geselecteerde voorkeuren. Bovendien maakt het gebruik van zogenaamde ‘dark patterns’: ontwerptechnieken waarmee Google gebruikers manipuleert tot acties die een negatief effect hebben op hun privacy, zoals het onbewust toegang geven tot bepaalde persoonsgegevens. Google voegt de persoonsgegevens die het verzamelt samen om gedetailleerde profielen van het leven van consumenten op te stellen, en creëert hiermee producten en diensten die het aan derden verkoopt om zijn advertentieactiviteiten te voeden. Google verplaatst ook persoonsgegevens buiten Europa, waaronder de Verenigde Staten zonder voldoende bescherming te bieden tegen surveillance door de Amerikaanse overheid.
Zie bijvoorbeeld de volgende video, waarin de Noorse consumentenorganisatie drie Noren confronteerde met hun locatiegegevens: https://www.consumentenbond.nl/acties/zeker-online.
Geen toestemming
Google beweert dat gebruikers zoals jij hebben ‘ingestemd’ met de verstrekkende verzameling van persoonlijke gegevens door Google. Maar die ’toestemming’ is gekunsteld. Gebruikers zoals jij krijgen niet een echt vrije keuze om precies te bepalen welke gegevens wel en welke niet door Google verwerkt mogen worden. Gebruikers zoals jij krijgen ook geen echt vrije keuze om te bepalen wat Google wel en niet met de gedeelde gegevens mag doen.
Google maakt het ook erg moeilijk om te begrijpen wat het precies doet met jouw gegevens. De manier waarop Google van jouw gegevens een product maakt, gebeurt onzichtbaar achter de schermen. Buiten beeld worden jouw gegevens bijvoorbeeld gedeeld met honderden derden als Google een aan jou gerichte advertentie verkoopt. Consumenten kunnen onmogelijk bevatten wat Google met hun persoonsgegevens doet.
Alles bij elkaar schendt Google’s voortdurende illegale surveillance van gebruikers hun privacyrechten en de democratische vrijheden die zij waarborgen. Privacy en gevrijwaard blijven van surveillance zijn langbestaande Nederlandse en Europese rechten en vormen de basis voor de democratische rechtsstaat. Deze fundamentele in de wet verankerde rechten beschermen de vrijheid om onafhankelijk te leven en je te kunnen ontwikkelen zonder te worden gevolgd, in de gaten te worden gehouden of te worden gemanipuleerd.
Google handelt daarmee onrechtmatig en in strijd met het Nederlandse en het Europese consumenten- en gegevensbeschermingsrecht. Meer specifiek leveren Google’s praktijken schendingen op van de toepasselijke privacywetgeving (zoals de AVG) en de cookiewetgeving. Daarnaast leveren Google’s praktijken een oneerlijke handelspraktijk op: gebruikers worden misleid en onvoldoende geïnformeerd over de daadwerkelijke praktijken van Google. Ook is Google ongerechtvaardigd verrijkt.
Google moet zijn praktijken fundamenteel veranderen, zodat het stopt met het schenden van de rechten van zijn gebruikers en de wet.
Hiervoor zal Google onder meer:
- zijn digitale infrastructuur drastisch moeten wijzigen door effectieve privacy by design toe te passen. Dit betekent dat specifieke technische en organisatorische maatregelen moeten worden doorgevoerd in Google’s systemen zodat de verwerking van persoonsgegevens van gebruikers tot het strikt noodzakelijke wordt beperkt en ook voor het overige wordt voldaan aan de toepasselijke regelgeving waardoor de illegale surveillance ophoudt;
- indien Google weigert om afdoende maatregelen te treffen, dient het te stoppen met gebruikers te misleiden en moet Google hen informeren over welke gegevens Google precies verzamelt, wat Google daarmee allemaal doet, met welke partijen Google die informatie allemaal deelt en wat die partijen daarmee vervolgens doen;
- op zoek moeten naar een rechtmatige grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens. Toestemming van gebruikers voor Google’s huidige praktijken, inclusief voor de commerciële exploitatie daarvan, vindt feitelijk niet plaats. Gebruikers kunnen immers onmogelijk begrijpen wat Google doet met hun gegevens. Tegelijkertijd hebben zij vanwege Google’s dominante positie vrijwel geen andere keuze dan gebruik te maken van Google’s alom aanwezige producten en diensten; en
- moeten stoppen met het doorsturen van persoonsgegevens van gebruikers naar de VS zonder voldoende waarborgen tegen overheidssurveillance.
Stichting Bescherming Privacybelangen zet zich in om het recht op privacy van Google gebruikers te beschermen en ervoor te zorgen dat Google hun recht niet langer schendt wanneer het in het kader van het gebruik van consumenten van Google’s producten, tools en diensten persoonlijke gegevens verzamelt, verwerkt, doorzendt en commercieel exploiteert.
De Actie van de Stichting is gericht tegen de Google entiteiten Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited en Google Netherlands B.V. (gezamenlijk “Google”). De Stichting komt in de Actie op voor de belangen van (huidige en voormalige) in Nederland wonende consumenten die vanaf 1 maart 2012 op enig moment gebruik hebben gemaakt van producten en/of diensten van Google en schade hebben geleden door de schendingen van Google van Nederlandse en Europese consumenten- en privacywetgeving. Onder Gedupeerden lees je meer over wie de Stichting vertegenwoordigt in de Actie. Zie daarnaast ook de statuten van de Stichting.
Het doel van de Stichting is om een punt te zetten achter Google’s voortdurende illegale surveillance van Nederlandse consumenten en commerciële exploitatie van hun persoonsgegevens. De Stichting is in dit verband op 12 september 2023 een rechtszaak gestart tegen Google bij de rechtbank Amsterdam, nadat een passende collectieve regeling met Google niet mogelijk is gebleken.
De rechtszaak richt zich zowel op Google’s onrechtmatige handelwijze in het verleden als in het heden. De Stichting beoogt Google’s illegale praktijken een halt toe te roepen en een vergoeding te verkrijgen voor de schade die Gedupeerden door de schendingen van Google van Nederlandse en Europese consumenten- en privacywetgeving hebben geleden.
De Stichting is op 12 september 2023 bij de rechtbank Amsterdam een rechtszaak gestart tegen Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited en Google Netherlands B.V (“Google”). Voor meer informatie, raadpleeg het uittreksel van de dagvaarding. Klik hier voor het gezamenlijke persbericht van de Stichting en de Consumentenbond.
Op 12 december 2023 is ook een andere belangenorganisatie, Stichting Massaschade & Consument (SMC), een rechtszaak gestart tegen Google. Die rechtszaak ziet ook op privacyschendingen, maar beperkt zich tot consumenten die vanaf 25 mei 2018 gebruik hebben gemaakt van een Android-telefoon (zie veelgestelde vragen).
Op 1 mei 2024 heeft Google op formele punten schriftelijk verweer gevoerd en de rechter gevraagd om de Stichting niet-ontvankelijk te verklaren in haar vorderingen.
Op 22 oktober 2024 vindt de eerste zitting in deze procedure plaats bij de rechtbank Amsterdam. Die zal gaan over de vraag of de Stichting (voldoende) geschikt is en voldoet aan alle formele vereisten om de procedure tegen Google te mogen voeren.
Lees meer antwoorden op veelgestelde vragen over de Google Actie.