Het bedrijfsmodel van Google is gebaseerd op illegale, exploiterende praktijken die de rechten van consumenten schenden. Google doet er alles aan om zoveel mogelijk van de persoonlijke gegevens van zijn gebruikers te verzamelen ten behoeve van advertentieactiviteiten, die in 2022 ongeveer USD 224 miljard aan inkomsten genereerden. De enorme winsten van Google gaan ten koste van de privacy van de consument. De praktijken van Google komen neer op illegale surveillance en illegale commerciële exploitatie van persoonsgegevens. De impact hiervan op het persoonlijke leven van elke gebruiker, nu en in de toekomst, is onbekend. De Stichting Bescherming Privacybelangen vindt Google’s veronachtzaming van de privacyrechten van zijn gebruikers onacceptabel en onderneemt daarom juridische stappen tegen Google. De Actie wordt ondersteund door de Consumentenbond.
Google is het meest dominante databedrijf op aarde en biedt nuttige en praktische producten en diensten aan het publiek. Google’s producten en diensten, zoals Google Search, Google Chrome, Gmail, Google Maps, YouTube en smartphones met een Android besturingssysteem, zijn bijna onmogelijk te vermijden. Ze zijn een essentieel onderdeel van ons dagelijks leven geworden. Maar dat rechtvaardigt geen indringende surveillance.
Het volgen van consumenten door Google vindt plaats op een ongekende schaal; van alle consumenten die de producten en diensten gebruiken, worden persoonsgegevens verzameld. Daarbij gaat het onder andere om gegevens over locatie en online activiteiten, die Google doorlopend verzamelt, ongeacht hun geselecteerde voorkeuren. Bovendien maakt het gebruik van zogenaamde ‘dark patterns’: ontwerptechnieken waarmee Google gebruikers manipuleert tot acties die een negatief effect hebben op hun privacy, zoals het onbewust toegang geven tot bepaalde persoonsgegevens. Google voegt de persoonsgegevens die het verzamelt samen om gedetailleerde profielen van het leven van consumenten op te stellen, en creëert hiermee producten en diensten die het aan derden verkoopt om zijn advertentieactiviteiten te voeden. Google verplaatst ook persoonsgegevens naar de Verenigde Staten zonder voldoende bescherming te bieden tegen surveillance door de Amerikaanse overheid.
Google beweert dat gebruikers zoals jij hebben ‘ingestemd’ met de verstrekkende verzameling van persoonlijke gegevens door Google, maar deze ’toestemming’ is gekunsteld, niet vrijelijk gegeven en heeft geen legitieme basis in de wet. De praktijken van Google brengen mee dat toestemming van de personen van wie het de gegevens verzamelt en beheert redelijkerwijs niet mogelijk of praktisch is en in feite niet plaatsvindt. Consumenten kunnen onmogelijk bevatten wat Google met hun persoonsgegevens doet.
Zie bijvoorbeeld de volgende video, waarin de Noorse consumentenorganisatie drei Noren confronteerde met hun locatiegegevens: https://www.consumentenbond.nl/acties/zeker-online.
Alles bij elkaar schendt Google’s voortdurende illegale surveillance van de persoonlijke gegevens van gebruikers hun privacyrechten en de democratische vrijheden die zij waarborgen. Privacy en gevrijwaard blijven van surveillance zijn langbestaande Nederlandse en Europese rechten en vormen de basis voor de democratische rechtsstaat. Deze fundamentele rechten beschermen de vrijheid om onafhankelijk te leven en je te kunnen ontwikkelen zonder te worden gevolgd, in de gaten te worden gehouden of te worden gemanipuleerd.
Google handelt daarmee onrechtmatig en in strijd met het Nederlandse en het Europese consumenten- en gegevensbeschermingsrecht. Meer specifiek leveren Google’s praktijken schendingen op van de toepasselijke privacywetgeving (zoals de AVG) en de cookiewetgeving. Daarnaast leveren Google’s praktijken een oneerlijke handelspraktijk op: gebruikers worden misleid en in ieder geval onvoldoende geïnformeerd over de daadwerkelijke praktijken van Google. Ook is Google ongerechtvaardigd verrijkt.
Google moet zijn praktijken fundamenteel veranderen, zodat het stopt met het schenden van de rechten van zijn gebruikers en niet langer in strijd handelt met de wet.
Hiervoor zal Google onder meer:
- zijn digitale infrastructuur drastisch moeten wijzigen door effectieve privacy by design toe te passen. Dit betekent dat specifieke technische en organisatorische maatregelen moeten worden doorgevoerd in Google’s systemen zodat de verwerking van persoonsgegevens van gebruikers tot het strikt noodzakelijke wordt beperkt en ook voor het overige wordt voldaan aan de toepasselijke regelgeving waardoor de illegale surveillance ophoudt;
- indien Google weigert om aanvullende maatregelen te treffen, dient het te stoppen met gebruikers te misleiden en hen moeten informeren over welke gegevens Google precies verzamelt, wat Google daarmee allemaal doet, met welke partijen Google die informatie allemaal deelt en wat die partijen daarmee vervolgens doen;
- op zoek moeten naar een rechtmatige grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens. Toestemming van gebruikers voor Google’s huidige praktijken, inclusief voor de commerciële exploitatie daarvan, vindt feitelijk niet plaats. Gebruikers kunnen immers onmogelijk bevatten wat Google doet met hun gegevens. Tegelijkertijd hebben zij vanwege Google’s dominante positie vrijwel geen andere keuze dan gebruik te maken van Google’s alom aanwezige producten en diensten; en
- moeten stoppen met het doorsturen van persoonsgegevens van gebruikers naar de VS.
De Stichting Bescherming Privacybelangen zet zich in om het recht op privacy van Google gebruikers te beschermen en ervoor te zorgen dat Google hun recht niet langer schendt wanneer het persoonlijke gegevens verzamelt, verwerkt, opslaat en verplaatst die zijn verzameld in het kader van het gebruik van zijn producten, tools en diensten. Door actie te ondernemen wil de Stichting Google’s illegale praktijken een halt toeroepen. Daarnaast vordert zij schadevergoeding namens allen die in Nederland zijn of waren gevestigd en schade hebben geleden door de schendingen door Google van de Nederlandse en Europese consumenten- en privacywetgeving. Voor een preciezere definitie van wie we vertegenwoordigen in de Actie, bezoek ‘Gedupeerden‘ en zie daarnaast de statuten van de Stichting. Daarin wordt ook het begrip privacyschendingen nader gedefinieerd.
De Actie is gericht tegen de Google entiteiten Alphabet Inc., Google LLC, Google Ireland Limited en Google Netherlands B.V. De Stichting heeft contact met hen opgenomen om te kijken of een passende collectieve regeling kan worden getroffen. Google heeft de Stichting laten weten in dit stadium niet bereid te zijn om verder te spreken over een regeling die aan de beide eisen van de Stichting tegemoet komt. Google gaf daarbij tevens aan te accepteren dat dit waarschijnlijk betekende dat de Stichting op korte termijn deze procedure aanhangig zou maken. De Stichting is op 12 september 2023 bij de rechtbank Amsterdam een rechtszaak tegen Google begonnen. Klik hier voor het gezamenlijke persbericht van de Stichting en de Consumentenbond. Voor meer informatie over de dagvaarding, raadpleeg het uittreksel.